Maharshtra Vidhansabha: महाराष्ट्रात ‘तुतारी’ आणि ‘मशाल’ या चिन्हांवर वाढती क्रेज
महाराष्ट्रातील राजकारणात सध्या एक वेगळीच हवा पाहायला मिळते आहे. निवडणुकीच्या तोंडावर अनेक प्रश्न लोकांच्या मनात घोळत आहेत. प्रादेशिक राजकारणातील प्रमुख नेत्यांचे समर्थक कोणत्या चिन्हाला समर्थन देतात? ‘तुतारी’ आणि ‘मशाल’ यांची क्रेझ का वाढत आहे? या लेखात आपण महाराष्ट्रातील जनमानस, तिथे चालणाऱ्या राजकीय समीकरणांची चर्चा करणार आहोत.
1. महाराष्ट्रातील प्रादेशिक राजकारणातील बदल
महाराष्ट्रात राष्ट्रवादीचे शरद पवार आणि शिवसेनेचे उद्धव ठाकरे या दोघांची प्रभावी छाप आहे. विशेषतः ग्रामीण महाराष्ट्रात या दोघांची लोकप्रियता आहे. शरद पवार यांच्या नेतृत्वाखाली राष्ट्रवादी काँग्रेसने अनेक वर्षं जनमानस जिंकले आहे. त्याचप्रमाणे, उद्धव ठाकरे हेही त्यांच्या पायाभूत जनाधारावर आधारित प्रभावी नेते मानले जातात. हीच कारणे ‘तुतारी’ आणि ‘मशाल’ या चिन्हांची क्रेझ वाढवतात.
2. चिन्हांची प्रतीकात्मकता: मशाल आणि तुतारी
महाराष्ट्रात प्रादेशिक राजकारणात चिन्हांना खास महत्त्व दिले जाते. पवार साहेबांच्या नेतृत्वाखालील राष्ट्रवादीला ‘मशाल’ तर उद्धव ठाकरेंच्या शिवसेनेला ‘तुतारी’ हे चिन्ह मिळाले आहे. या दोन्ही चिन्हांमुळे जनमानसात एक वेगळी उर्मी निर्माण झाली आहे. पवार आणि ठाकरे यांच्या राजकीय अनुभवामुळे त्यांच्या अनुयायांमध्ये एक प्रकारची विश्वासार्हता आहे. त्यांचा जनाधार मोठा असल्यामुळे हे चिन्ह जनमानसात थेट पोहोचतात.
3. मराठवाडा आणि पश्चिम महाराष्ट्रातील प्रभाव
मराठवाडा आणि पश्चिम महाराष्ट्र या भागांत पवार आणि ठाकरे यांचा प्रभाव विशेष आहे. या भागातील गावागावांत त्यांचे समर्थक मोठ्या संख्येने आहेत. विशेषतः पांढरी टोपी घालणारे, जेष्ठ मतदार पवारांच्या बाजूने आहेत. त्यामुळे या भागात मशालचे आकर्षण मोठे आहे. ठाकरे यांचीही लोकप्रियता त्याचप्रमाणे आहे. त्यामुळे ‘तुतारी’ चिन्हालाही इथे प्रतिसाद मिळतो.
4. महायुती आणि महाविकास आघाडीचा सामना
हरियाणाच्या निकालानंतर महायुतीची स्थिती बळकट झाली आहे. महायुतीच्या बाजूने लोकांचा कल दिसतोय. पण जसे गावाकडे जातो, तसे जनतेच्या विचारांमध्ये बदल दिसून येतो. सामान्यतः ठाकरे आणि पवार यांच्याप्रति सहानुभूती निर्माण होताना दिसते. महायुतीची बाजू जरी मजबूत वाटली तरी महाविकास आघाडीच्या समर्थनाचीही चर्चा आहे.
5. पवार आणि ठाकरे यांच्या एकत्र येण्याचे परिणाम
शरद पवार आणि उद्धव ठाकरे यांच्या एकत्र येण्याने जनतेत एक नवा विश्वास निर्माण झाला आहे. हे दोन्ही नेते महाराष्ट्राच्या प्रादेशिक राजकारणात प्रबळ घटक आहेत. शिवसेना आणि राष्ट्रवादी हे दोन्ही पक्ष एकत्र आल्यामुळे समर्थकांमध्ये नवीन उर्मी निर्माण झाली आहे. लोक पवारांच्या अनुभवावर विश्वास ठेवतात आणि ठाकरे यांचे नेतृत्व आवडते. यामुळे ‘तुतारी’ आणि ‘मशाल’ या चिन्हांचा जनमानसावर मोठा प्रभाव आहे.
6. लाडकी बहिनीचा नरेटिव्ह आणि महिलांचा मतदानात सहभाग
महाविकास आघाडीने लाडकी बहिनी योजना गेम चेंजर ठरेल असे बोलले जात होते. गाव-खेड्यातील महिला मतदारांनी यावर चांगला प्रतिसाद दिला आहे. त्याचप्रमाणे, पितृसत्ताक पद्धतीचा प्रभाव असल्यामुळे बहुतेक महिलांचे मत अजूनही घरातील पुरुषांच्या विचारांवर अवलंबून आहे. त्यामुळे ‘लाडकी बहिन’ योजना प्रत्यक्षात किती परिणामकारक ठरेल, हे पाहणे महत्त्वाचे ठरणार आहे.
7. गृहित धरणाचा धोरण आणि त्याचे परिणाम
ग्रामीण महाराष्ट्रात महाविकास आघाडीची लाडकी बहिन योजना ऐकली जात आहे. पण काही ठिकाणी ती अवास्तव प्रचारास कारण ठरत आहे. गावातील मतदार हा खूप विचार करून मतदान करतो. ‘लाडकी बहिन’ योजनाचं प्रभावी चित्रण गावात दिसून येत असलं, तरी सर्वच मतदार याला समर्थन देतील का हे पाहणे अवघड आहे.
8. पवार आणि ठाकरे यांच्या सभांचा वाढता प्रभाव
पवार आणि ठाकरे यांच्या सभा ज्या ठिकाणी होतात तिथे भरगच्च गर्दी असते. सभा जिवंत ठरतात. विदर्भात काँग्रेसकडे असलेली जागा सध्या बळकट आहे. तर पश्चिम महाराष्ट्रात ठाकरे आणि पवार यांच्या सभांचा प्रभाव आहे.
लेखाच्या शेवटी, लोकांना आवाहन करा की त्यांच्या मताचा उपयोग निवडणुकीत महत्त्वाचे असेल.