“शरद पवार: गल्ली ते दिल्ली” हा विषय महाराष्ट्राच्या राजकारणात नेहमीच चर्चा घेऊन येणारा आहे. विशेषतः शरद पवार यांच्या राजकारणातील अनुभवी भूमिकेमुळे महाराष्ट्रात अनेकदा राजकीय वादळ उठले आहे. त्यांच्या कामगिरीचा एकूण ५० वर्षांचा अनुभव असला, तरी त्यांच्या कार्यपद्धतीत काही गोष्टी अत्यंत खास आहेत. पवार यांनी महाराष्ट्राच्या राजकारणात विविध गटांना जोडून ठेवले आहे, विशेषतः ग्रामीण भागातील मंडळींवर त्यांचा विशेष प्रभाव आहे.
शरद पवार: महाराष्ट्राच्या मातीशी जुळलेले नाते
शरद पवार यांचे महाराष्ट्राशी एक जवळचे नाते आहे. त्यांच्या राजकीय प्रवासाची सुरुवातच महाराष्ट्रात झाली. तेथील प्रत्येक तालुक्यात, गावात त्यांनी आपली छाप सोडली आहे. राजकारणात येताना त्यांनी अनेकांना मदतीचा हात दिला आहे, जे त्यांच्या पिढ्यान् पिढ्या त्यांच्या सोबत राहतात. एकदा एखाद्या कुटुंबाशी संबंध जोडला की ते कायम ठेवण्याची त्यांची वृत्ती आजही लोकांना मोहवते.
उदाहरण द्यायचे झाले, तर सोलापूर जिल्ह्यातील एका कुटुंबाचे कर्ज पवारांनी फेडले होते. या कृतीमुळे आज त्या कुटुंबाचे नवीन पिढीचे लोकसुद्धा पवारांना सोडून जात नाहीत. अनेक गावांमध्ये पवारांनी असेच संबंध तयार केले आहेत, ज्यामुळे त्यांना फक्त एक नेता म्हणून नव्हे, तर आपला माणूस म्हणून पाहिले जाते.
विदर्भात शरद पवारांचा प्रचार दौरा
शरद पवार विदर्भाच्या दौऱ्यावर गेल्याने विदर्भातील वातावरण बदलले आहे. तिथे त्यांनी १३ जागांवर उमेदवारांना मदतीसाठी प्रयत्न सुरू केले आहेत. या दौऱ्यात पवारांनी ग्रामीण भागातल्या अनेक कार्यकर्त्यांशी संवाद साधला, जुने संबंध जपले आणि नव्या पिढीला त्यांच्या भूमिकेशी जोडण्याचे प्रयत्न केले.
बारामतीत अजित पवार यांना थेट आव्हान
बारामतीच्या प्रचारसभेत शरद पवारांनी अजित पवार यांच्याबाबत एक नवा विचार मांडला. त्यांनी लोकांना विचारले की आता नेतृत्व बदलायची वेळ आली आहे का? यामुळे बारामतीतील लोकांच्या मनात संभ्रम निर्माण झाला आहे. एकीकडे शरद पवार अजित पवारांना समर्थन देत असतानाच दुसरीकडे ते लोकांना विचारतात की नव्या पिढीचे नेतृत्व कसे असावे? यामुळे बारामतीत वेगळेच वातावरण निर्माण झाले आहे.
शरद पवारांची कार्यपद्धती
शरद पवार हे नेहमी मोजकं बोलणारे, पण ते प्रभावी बोलतात. एखाद्या गावात सभा घेताना ते नेहमीच त्या गावातील प्रमुख घरांना भेटतात. ते कोणताही राजकीय आश्वासन देत नाहीत, पण केवळ काही गप्पा मारून तिथले लोक त्यांच्या बाजूला उभे राहतात. त्यांची ही कार्यपद्धती राजकीय दृष्टिकोनातून अत्यंत महत्त्वाची आहे.
त्यांच्या राजकीय दौऱ्यांमध्ये ते अनेकदा जुन्या आठवणींना उजाळा देतात. त्यामुळे लोकांना ते त्यांच्या परिवारातीलच एक माणूस वाटू लागतात. हे जुने संबंध आणि आठवणी लोकांमध्ये पवारांची प्रतिमा मजबूत करतात.
अजित पवार आणि विदर्भातील राजकीय समीकरण
विदर्भात अजित पवार यांची भूमिका काहीशी कमी प्रभावी दिसत असताना, शरद पवारांनी तिथे जाऊन स्थानिक गटांना आपल्याकडे आणण्याचा प्रयत्न केला आहे. विदर्भात ते १३ जागांवर सक्रिय आहेत आणि यामुळे स्थानिक पातळीवर काँग्रेस-राष्ट्रवादीचे वातावरण अनुकूल होण्याची शक्यता आहे. त्यांच्या या प्रयत्नांमुळे विदर्भात सत्ताकारणात काही वेगळे समीकरण घडू शकते.
शरद पवारांचे ‘म्हातारा फिरतो, तेथे बल वाढते’ प्रभाव
शरद पवारांचे वय जरी ८० वर्षे असले तरी त्यांचा ऊर्जा अजूनही ताजीतवानी आहे. प्रत्येक गावात जाऊन ते लोकांशी संवाद साधतात, त्यांचे अनुभव शेअर करतात आणि त्यांच्या समस्यांचे निराकरण करायला मदत करतात. त्यामुळे लोक त्यांच्याकडे आजही आपला नेता म्हणून पाहतात.
शरद पवारांचे गट तयार करणे
शरद पवार यांनी महाराष्ट्रात अनेक ठिकाणी आपले कार्यकर्ते पेरले आहेत. हे गट त्यांच्या सोबत अनेक वर्षे राहिलेले आहेत आणि त्यांच्या मुळेच पवार यांना राजकारणात वरचढ स्थान मिळाले आहे. त्यांचे हे गट प्रत्येक भागात त्यांचे समर्थन मिळवून देतात, जे महाराष्ट्राच्या राजकारणात त्यांना मजबूत बनवते.
निष्कर्ष
शरद पवार यांचे राजकारणातले स्थान त्यांच्या अनुभवामुळे आणि कार्यपद्धतीमुळे अत्यंत मजबूत झाले आहे. त्यांच्या कार्यप्रणालीमुळे आजही महाराष्ट्रातील अनेक भागांमध्ये ते आपला प्रभाव ठेवतात. पवारांनी त्यांच्या आयुष्यभर अनेक ठिकाणी संबंध जोडले आणि त्यांना फळवले. यामुळेच आजही महाराष्ट्रात शरद पवारांचे नुसते नाव जरी घेतले तरी त्यांचे समर्थक त्यांच्या पाठीशी उभे राहतात.